Na posiedzeniu 9 marca 2023 r. Sejm RP przyjął długo oczekiwaną nowelizację ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 724; dalej: ustawa odległościowa, ustawa H10). Prace nad nowelizacją trwały od początku 2020 r., a o ich przebiegu informowaliśmy Państwa w szeregu artykułów (m.in. Projekt nowelizacji ustawy 10H przyjęty przez rząd, Prace nad nowelizacją ustawy odległościowej nadal trwają, Nowelizacja ustawy odległościowej jako szansa dla zielonej energii). W niniejszym artykule omawiamy finalny kształt przyjętych zmian.
Dotychczasowa blokada polskiego rynku energetyki odnawialnej przez regulację 10H
Dotychczasowe brzmienie art. 4 ustawy odległościowej zezwalało na budowanie elektrowni wiatrowych z ograniczeniami co do lokalizacji. Nowe inwestycje mogły powstawać jedynie w odległości co najmniej równej dziesięciokrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej z funkcją mieszkaniową (tzw. regulacja 10H, stąd też potoczna nazwa ustawy).
Ustawa odległościowa nie przewidywała dotychczas wyjątków od regulacji 10H, co spotkało się z krytyką ze strony inwestorów. Mimo pierwotnego celu ustawy odległościowej, jakim było uporządkowanie gospodarki przestrzennej w zakresie inwestycji w energetykę wiatrową, przyjęcie regulacji 10H doprowadziło do gwałtownego spadku rocznych przyrostów mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych oraz prawie całkowitego zahamowania budowy nowych projektów w zakresie farm wiatrowych.
Co najmniej 700 m – liberalizacja regulacji 10H
Odpowiedzią ustawodawcy na negatywne skutki wywołane wprowadzeniem regulacji 10H jest umożliwienie gminom podjęcia decyzji, w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o zastosowaniu mniejszej minimalnej odległości instalacji wiatrowych od budynków mieszkalnych niż wynika to z regulacji 10H. Przy czym, odległość ta nie może być mniejsza niż 700 metrów.
Warto zaznaczyć, iż 700 metrów jest swego rodzaju kompromisem wypracowanym w trakcie procesu legislacyjnego. Według inwestorów odległość ta powinna wynosić 500 metrów, natomiast wśród decydentów politycznych nie brakowało zwolenników ustalenia minimalnej odległości na poziomie 1000 metrów.
Ustanowienie minimalnej odległości dla budowy nowych domów w pobliżu farm wiatrowych
Ustawodawca zdecydował się także na wprowadzenie zasady, zgodnie z którą nowe budynki mieszkalne albo budynki o funkcji mieszanej, lokalizowane czy to na podstawie decyzji o warunkach zabudowy czy na podstawie planu miejscowego, nie mogą zostać wybudowane w odległości mniejszej niż 700 m od najbliższej elektrowni wiatrowej.
Zasada ta nie będzie natomiast obowiązywać w przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy czy remontu budynków już istniejących.
Obowiązkowe konsultacje planowanej lokalizacji farmy wiatrowej
Zgodnie z art. 3 ustawy odległościowej lokalizacja elektrowni wiatrowej może nastąpić wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie, nowelizacja ustawy wprowadza mechanizm obowiązkowych konsultacji społecznych projektu planu miejscowego, na podstawie którego ma być lokalizowana nowa elektrownia wiatrowa.
Zgodnie z nowelizacją ustawy w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego, na podstawie którego ma być lokalizowana elektrownia wiatrowa, wójt, burmistrz albo prezydent miasta gminy, w której jest lokalizowana elektrownia wiatrowa musi zorganizować:
- co najmniej jedną dyskusję publiczną w formie spotkania bezpośredniego oraz
- co najmniej jedną dyskusję publiczną prowadzoną za pomocą środków porozumiewania się na odległość (dalej: dyskusja online),
umożliwiające zabieranie głosu oraz zadawanie pytań nad możliwymi do ujęcia w tym planie rozwiązaniami.
Następnie, w okresie, w którym projekt planu miejscowego będzie wyłożony do publicznego wglądu, wójt, burmistrz albo prezydent miasta gminy, w której jest lokalizowana elektrownia wiatrowa, zobowiązany będzie do zorganizowania:
- kolejnej dyskusji publicznej w formie spotkania bezpośredniego oraz
- co najmniej jednej dyskusji online,
umożliwiających zabieranie głosu, zadawanie pytań i składanie uwag do projektu planu miejscowego.
Skutki przyjętych zmian
Spodziewanym (i oczekiwanym) efektem zmian regulacji prawnych w zakresie inwestycji w elektrownie wiatrowe ma być uruchomienie do 2025 r. kolejnych 3-4 GW mocy wiatrowych na lądzie.
Wzmocnienie polskiej gospodarki, ponowny wzrost konkurencyjności rynku zielonej energii oraz perspektywa dodatkowego źródła przychodów w postaci podatku od nieruchomości dla gmin to kolejne profity wynikające z działań wokół ustawy odległościowej.
Choć przyjęte odstępstwo od regulacji 10H w postaci 700 metrów minimalnej odległości farm wiatrowych od zabudowy mieszkalnej nie spełnia do końca oczekiwań inwestorów, może zakończyć trwający od 2016 r. faktyczny zastój w rozwoju polskiej energetyki wiatrowej na lądzie.
Autorzy:
Norbert Czerniak, Prawnik
Karolina Barałkiewicz-Sokal, Radczyni prawna
