12 października 2022 r. zacznie obowiązywać w Polsce tzw. prawo holdingowe. Już dzisiaj zapraszamy do zapoznania się z wybranymi zmianami kodeksu spółek handlowych (dalej: Ustawa), jakie niosą ze sobą nowe przepisy.
Między młotem a kowadłem: interes spółki a interes holdingu
W dotychczasowej praktyce korporacyjnej występowała rozbieżność pomiędzy stanem prawnym, a faktycznym funkcjonowaniem grup kapitałowych.
Z jednej strony – w praktyce biznesowej, zarządy spółek zależnych muszą dbać o interes całej grupy kapitałowej. Z drugiej strony, aktualny stan prawny zobowiązuje zarząd spółki zależnej do dbania przede wszystkim o jej interes. W skrajnej sytuacji zarząd może nawet zostać pociągnięty do odpowiedzialności za wyrządzanie szkody spółce.
Nowe przepisy ograniczają ten problem, przewidując możliwość wskazania, że spółka działa w ramach grupy holdingowej i w związku z powyższym realizuje strategię całej grupy, która bierze pod uwagę nie tylko interes danej spółki, lecz również wspólny interes koncernu (interes grupy spółek). W konsekwencji, spółka dominująca oraz spółka zależna, które uczestniczą w grupie spółek, będą mogły kierować się obok interesu danej spółki również interesem grupy spółek, o ile nie będzie zmierzać to do pokrzywdzenia:
- wierzycieli,
- wspólników mniejszościowych,
- albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej.
Nowe przepisy zmienią też zasady odpowiedzialności zarządu spółek działających w ramach holdingu.
Wiążące polecenie wyłączy odpowiedzialność zarządu
Nowe przepisy umożliwiają spółce dominującej wydawanie tzw. wiążących poleceń spółce zależnej. Ich wydanie będzie musiało nastąpić w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności, a także być uzasadnione interesem grupy spółek.
Polecenie powinno również wskazywać:
- interes grupy spółek, uzasadniający wykonanie wiążącego polecenia;
- spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia;
- a także przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody, która może powstać w wyniku wykonania wiążącego polecenia.
Co istotne, członkowie zarządu spółki zależnej nie będą ponosić odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną jej w wyniku wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej.
Co do zasady, zarządy spółek zależnych będą mogły odmówić wykonania wiążącego polecenia, jeżeli zaistnieje obawa, że jego wykonanie jest sprzeczne z interesem spółki zależnej i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona w okresie najbliższych dwóch lat. Dalsze przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia będą mogły być przewidziane w umowie albo statucie spółki zależnej.
Konieczność wpisu w KRS
Stosowanie nowego prawa holdingowego do grup kapitałowych nie będzie automatyczne. Aby zarząd spółki zależnej mógł skorzystać z ograniczenia odpowiedzialności, konieczne będzie podjęcie przez wspólników lub akcjonariuszy spółki zależnej odpowiedniej uchwały.
Kolejnym wymogiem będzie ujawnienie w Krajowym Rejestrze Sądowym swojego uczestnictwa w holdingu zarówno przez spółkę dominującą (o ile jest wpisana do KRSu), jak również spółkę zależną. Dopiero od tego momentu spółki będą mogły stosować przepisy nowego prawa holdingowego.
Podsumowanie
Nowe prawo holdingowe odpowiada na potrzeby rynku poprzez wprowadzenie do polskiego porządku prawnego procedur odzwierciedlających faktyczne funkcjonowanie grup kapitałowych.
Nowe przepisy formalizują, z jednej strony, wykonywanie pozycji dominującej przez spółki-matki. Z drugiej strony ograniczają one odpowiedzialność zarządów spółek zależnych za szkody powstałe w wyniku wykonywania poleceń spółek-matek.
Autorzy:
Norbert Czerniak, Prawnik
Wojciech Paryś, Radca prawny
