Przepisy dotyczące faktur walutowych i sposobu ich przeliczania na potrzeby podatku od towarów i usług niejednokrotnie przysparzają przedsiębiorcom wielu problemów. Sprzedawca wystawiając fakturę w walucie obcej, ma obowiązek zamieścić informację o kwocie podatku VAT w przeliczeniu na polski złoty. Brak kwoty podatku VAT w złotych powoduje, że faktura jest uznana za wadliwą, a stanowiska organów skarbowych w interpretacjach podatkowych wskazują na możliwość zakwestionowania prawa do odliczenia.
Podatnik, który otrzymał fakturę bez przeliczonej kwoty VAT na złote może wystąpić do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej. Wadliwości faktury z powodu braku przeliczenia na złotówki nabywca nie może usunąć, wystawiając notę korygującą. Podatnicy powinni zatem wiedzieć, w jaki sposób poprawnie przeliczyć faktury w walutach obcych na potrzeby VAT oraz co zrobić, gdy zostanie popełniony błąd w tym zakresie.
Zasady ogólne
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy mają dwie możliwości przeliczenia kwot określonych w walucie obcej:
- kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego lub
- ostatni kurs opublikowany przez Europejski Bank Centralny (EBC) na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego – tutaj należy podkreślić, że w przypadku waluty innej niż euro przeliczenia dokonuje się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.
Powyższe przepisy wydają się dość jasno precyzować zasady przeliczania walut na potrzeby podatku VAT. Sytuacja staje się jednak bardziej skomplikowana, gdy faktury wystawiane są przed dokonaniem transakcji.
Faktura w walucie obcej wystawiona przed powstaniem obowiązku podatkowego
W obrocie zdarzają się sytuacje, że kontrahenci wystawiają faktury jeszcze przed dokonaniem transakcji. Może to nastąpić nawet 30 dni przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi lub na 30 dni przed otrzymaniem całości lub części zapłaty poprzedzającej dostarczenie towaru lub wykonanie usługi. W takim przypadku fakturę wystawioną w walucie obcej przelicza się według kursu średniego dla danej waluty ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. Możliwe jest także zastosowanie kursu ogłoszonego przez EBC na takich samych zasadach.
Posługując się przykładem, jeżeli faktura w walucie obcej została wystawiona 3 października 2020 r., a dostawa towarów nastąpiła 2 listopada 2020 r., to waluta powinna zostać przeliczona zgodnie z kursem średnim NBP lub EBC z ostatniego dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury. W tym wypadku przeliczenie powinno nastąpić według kursu z 2 października 2020 r.
Szczególne rodzaje transakcji
Przepisy regulują również szczególne zasady przeliczenia faktur wystawionych w walucie obcej. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług, faktury dotyczące importu towarów przeliczane są na złote zgodnie z przepisami celnymi. Ustawodawca umożliwił też stosowanie przeliczenia zgodnie z przepisami celnymi w przypadku wystawiania faktur za usługi wstępu na imprezy masowe. W tym przypadku jest to jednak tylko możliwość, a nie obowiązek. W związku z powyższym podatnik może do przeliczenia zastosować również zasady ogólne.
Błędny kurs na fakturze
Zdarza się, że sprzedawca przeliczy VAT po nieprawidłowym kursie. W takim wypadku nabywca nie może ingerować w zastosowane przez sprzedawcę przeliczenia na fakturze i powinien ująć fakturę w rejestrze zakupu po kursie zastosowanym przez sprzedawcę, co nie będzie skutkowało negatywnymi konsekwencjami. Organy skarbowe potwierdzają, że zastosowanie błędnego kursu nie skutkuje brakiem prawa do odliczenia podatku, jednak nabywca powinien zwrócić się do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej, aby odliczyć podatek w odpowiedniej wysokości.
Najgorszą sytuacją dla odbiorcy dokumentu, potwierdzającego transakcję jest brak przeliczenia na złotówki podatku VAT przez kontrahenta. W takiej sytuacji nabywca może utracić prawo do odliczenia podatku od towarów i usług, jeżeli nie otrzyma faktury korygującej od sprzedawcy. Niemożliwe jest bowiem samodzielne wystawienie noty korygującej w powyższym zakresie i rozliczenie podatku VAT na jej podstawie.
SLIM VAT a przeliczenia dla celów VAT oraz PIT i CIT
Powyższe zasady w praktyce nie zawsze idą w parze z zasadami przeliczania wartości faktur dla celów podatków dochodowych. Prowadzi to do sytuacji, w której jedna faktura musi zostać przeliczona dwukrotnie: dla celów VAT oraz PIT i CIT.
Rządowy pakiet uproszczeń – tzw. SLIM VAT – wprowadził uproszczenia w tym zakresie. Przedsiębiorca od 01.01.2021r. ma możliwość wyboru przeliczania dla celów VAT kwot wyrażonych w walucie obcej na złote według zasad właściwych na podstawie przepisów o podatkach dochodowych obowiązujących tego podatnika na potrzeby rozliczania danej transakcji. Wybór nie jest jednak dowolny za każdym razem. Podatnik, który wybrał metody przeliczania wartości faktur według przepisów o podatkach dochodowych, jest zobowiązany stosować tą metodę przez 12 kolejnych miesięcy.
Autorki:
Dominika Zbonik, LL.B., Radca prawny/Doradca podatkowy
Aleksandra Philips, LL.B., Specjalistka ds. podatku VAT
