Zgodnie z orzeczeniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, błędy popełniane przez podmioty zagraniczne w treści wniosku o zwrot podatku VAT naliczonego w Polsce nie mogą stanowić podstawy do odmowy przyznania zwrotu podatku VAT. Polskie przepisy wykonawcze, pozbawiające podatników zagranicznych prawa do zwrotu podatku VAT z uwagi na popełnione we wniosku błędy, polegające na nieprawidłowym wskazaniu ram czasowych wnioskowanego zwrotu są niezgodne z Dyrektywą 2008/9/WE.
Tło i historia sporu
Podatnik z siedzibą w Niemczech ubiegał się o zwrot podatku od towarów i usług na podstawie faktur, które dokumentują nabycie towaru (żurawi samochodowych) w październiku 2018 r. W treści wniosku złożonego w kraju swojej siedziby i przekazanego drogą elektroniczną do polskiego organu podatkowego jako okres zwrotu podatnik wskazał okres od 1 stycznia 2019 r. do 31 marca 2019 r., ponieważ faktury dokumentujące zakup zostały wystawione dopiero 15 lutego 2019 r.
Polski organ podatkowy odmówił prawa do zwrotu, wskazując że podatnik powinien we wniosku jako okres zwrotu podać, okres obejmujący październik 2018 r. (tj. okres w którym nabył towar), a nie okres odnoszący się do roku następnego, w którym faktury zostały wystawione.
Już na etapie odwołania od decyzji odmawiającej zwrotu podatnik podnosił, że rozstrzygnięcie nie odpowiada prawu, albowiem jest oparte na przepisie wykonawczym, który w sposób nieprawidłowy implementuje do polskiego porządku prawnego przepisy wspólnotowe. Konsekwencją nieprawidłowej implantacji jest możliwość powoływania się przez podatnika bezpośrednio na Dyrektywę 2008/9/WE.
Nadto, podatnik wskazał w treści odwołania, że poprzez niezasadne przedłużanie postępowania utracił on faktycznie możliwość złożenia w terminie zawitym do 30 września 2019 r. ponownego wniosku o zwrot VAT od faktur wystawionych w dniu 15 lutego 2019 r., ze wskazaniem jako okresu zwrotu – okresu obejmującego nabycie towaru w październiku 2018 r. (np. okresu od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r.).
Ponieważ organ drugiej instancji utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji, podatnik wniósł skargę do warszawskiego WSA, domagając się uchylenia decyzji organów oby instancji i skierowania sprawy do ponownego rozpatrzenia.
W skardze podatnik powtórzył podniesione w odwołaniu zarzuty, z naciskiem na naruszenie przez organy obu instancji wspólnotowej i konstytucyjnej zasady proporcjonalności i neutralności na gruncie podatku VAT.
W wyroku z 20 maja 2021 r. (sygn. akt III SA/Wa 2534/20) WSA uwzględnił wszystkie podniesione przez skarżącego zarzuty i stwierdził kategorycznie, że polskie przepisy wykonawcze w zakresie w jakim określają ramy czasowe „okresu zwrotu” w procedurze dla podmiotów zagranicznych, naruszają przepisy Dyrektywy 2008/9/WE.
Nadto, przeprowadzając test nadużycia prawa sąd stwierdził, że podejmowane w toku postępowania czynności (kilkukrotne wzywanie podatnika do złożenia wyjaśnień w sprawie) nie były podyktowane potrzebą prowadzenia postępowania, ale miały na celu doprowadzenie, do sytuacji, w której złożenie kolejnego wniosku z zakreśleniem rocznego okresu zwrotu byłoby już spóźnione (termin upływał 30 września 2019 r., a decyzja odmowna została wydana w październiku 2019 r). Test nadużycia w rozpatrywanej kwestii sprowadzał się zatem do zadania pytania: czy podejmowane przez organ podatkowy czynności mające na celu przedłużenie postępowania, były uzasadnione. Odpowiedź negatywna, zdaniem sądu, świadczy o nadużyciu prawa poprzez instrumentalne wykorzystanie przez organ podatkowy przepisów Ordynacji podatkowej.
„Precedensowy” charakter wyroku WSA
Na wstępie wypada podkreślić, że dotychczas w orzecznictwie sądowo- administracyjnym żaden skład orzeczniczy nie podjął się przeprowadzenia wykładni przepisów wspólnotowych i krajowych, regulujących zasady ubiegania się przez podmioty zagraniczne o zwrot podatku VAT.
Wcześniejsze spory w analogicznych sprawach kończyły się oddaleniem skarg, ponieważ podnoszone w nich zarzuty były źle formułowane – skarżący nie podnosili zarzutu naruszenia zasady proporcjonalności i neutralności w podatku VAT.
Wyrok WSA w Warszawie jest pod tym względem precedensowy. Po raz pierwszy ww. zarzut został w sposób prawidłowo podniesiony, co otworzyło możliwość procedowania w zakresie błędnej implementacji przepisów wspólnotowych.
Istota i wnioski płynące z wyroku WSA
Przechodząc do meritum sprawy, nie sposób nie zgodzić się z wykładnią przepisów, zaprezentowaną przez WSA w Warszawie w uzasadnieniu, którą można sprowadzić do pięciu kluczowych wniosków.
- Przepis Dyrektywy 2008/9/WE został w sposób niepełny implementowany do polskiego porządku prawnego, czego wyrazem jest niepełna (nieprawidłowa) treść krajowego przepisu wykonawczego, regulująca m.in. okres za jaki podatnik może ubiegać się o zwrot podatku VAT w Polsce.
- Prawidłowa wykładnia przepisu Dyrektywy 2008/9/WE przewiduje, że w treści wniosku o zwrot VAT jako „okres zwrotu” podatnicy zagraniczni mogą wskazać wedle wyboru okres, obejmujący:
- moment nabycia towarów lub usług (nabycie towaru lub usługi następuje w okresie zwrotu, za który podmiot uprawniony występuje o zwrot podatku); lub
- moment wystawienia faktury (nabycie towaru lub usługi następuje w okresie poprzedzającym okres, za który podmiot uprawniony występuje o zwrot podatku).
- Okoliczność wystawienia faktury zakupowej z opóźnieniem, tj. z naruszeniem krajowych przepisów regulujących terminy jej wystawienia, nie może stanowić uzasadnienia odmowy prawa do zwrotu podatku VAT, chyba że podatnikowi można postawić zarzut udziału w oszustwie podatkowym lub działania, mającego na celu nadużycie prawa.
- W sporze z organem podatkowym podatnik ma prawo powoływać się bezpośrednio na treść Dyrektywy 2008/9/WE. Warunkiem skuteczności wniesionej skargi jest jednak sformułowanie w prawidłowy sposób zarzutu naruszenia przez organ podatkowy zasady proporcjonalności i neutralności na gruncie podatku VAT.
- Celowe działanie organu podatkowego, wyrażające się w nieuzasadnionym przedłużaniu postępowania, skutkujące uniemożliwieniem złożenia ponownego wniosku w terminie zawitym (do 30 września), tym razem z innym rocznym okresem zwrotowym – stanowi nadużycie prawa, na które podatnik może również powoływać się w sporze z organem podatkowym.
Lepiej przeciwdziałać, niż wchodzić w spory z organami podatkowymi
Wielu sporów z organami podatkowymi, których stroną są zazwyczaj podatnicy zagraniczni, można by uniknąć już na etapie poprawnie wypełnionego wniosku o zwrot podatku VAT.
Podatnikom umyka fakt, że wniosek taki rozpatrywany jest zawsze przez państwo zwrotu podatku, według jego przepisów krajowych, które powinny z zasady w sposób prawidłowy implementować przepisy wspólnotowe.
Niestety jak pokazuje praktyka przepisy te wielokrotnie są implementowane do porządków krajowych w sposób nieprawidłowy, co niewątpliwe nie sprzyja pewności obrotu prawnego i naraża podatników na dodatkowe wysokie koszty związane z dochodzeniem swych praw w postępowaniu przed sądem.
Mając na uwadze powyższe, na każdym etapie ubiegania się o zwrot podatku VAT w Polsce, począwszy od etapu składania wniosku, aż po spór przed wymiarem sprawiedliwości, warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnych doradców podatkowych, znających krajowe przepisy i mających praktyczne doświadczenie w tego rodzaju postępowaniach.
W przypadku wątpliwości, zachęcamy do kontaktu ze specjalistami ds. VAT kancelarii VON ZANTHIER & SCHULZ.
Autorka:
Aneta Niemowna, Radca prawny/Doradca podatkowy
