Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego, wynikający z art. 100 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy, jest jednym z fundamentalnych powinności pracownika, które mają na celu zapewnienie harmonii i wzajemnego szacunku w miejscu pracy.
Chociaż definicja „zasad współżycia społecznego” nie została jednoznacznie określona w przepisach prawa pracy, to jej interpretacja w polskim orzecznictwie może mieć kluczowe znaczenie dla rozstrzygania sporów pracowniczych i kształtowania kultury organizacyjnej przez pracodawców.
Co należy rozumieć pod pojęciem „zasad współżycia społecznego”?
Zasady współżycia społecznego bazują na społecznie akceptowanych normach moralnych w stosunkach międzyludzkich, a także wyrażają wartości uznane w społeczeństwie, jak: uczciwość, sprawiedliwość społeczna czy dobre obyczaje. Tym samym pod pojęciem zasad współżycia społecznego można rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania.
Naruszenie przez pracownika owych zasad może polegać w szczególności na:
- wulgarnym odnoszeniu się do współpracowników lub osób trzecich, używaniu wobec nich siły fizycznej,
- używaniu zwrotów i określeń uwłaczających godności współpracowników,
- pochopnym, uzasadnionym tylko względami subiektywnymi, formułowaniu negatywnych opinii wobec pracodawcy lub jego przedstawicieli.
Skutki naruszenia zasad współżycia społecznego
Skutki naruszenia zasad współżycia społecznego w miejscu pracy są powiązane z postawą i działaniami pracodawcy. To właśnie na nim spoczywa obowiązek kształtowania odpowiednich norm i wartości, które będą fundamentem dla relacji pracowników w organizacji.
Właściwe regulacje wprowadzone przez pracodawcę, takie jak kodeks etyczny czy polityka antymobbingowa, pozwalają również szybko zareagować na naruszenia zasad współżycia społecznego ze strony pracownika. Dzięki jasnym procedurom pracodawca ma narzędzia, aby natychmiast przeciwdziałać niewłaściwym zachowaniom, co hamuje eskalację problemu i pozwala na skuteczne jego rozwiązanie na wczesnym etapie. Taka reakcja nie tylko minimalizuje szkody dla firmy, ale również chroni innych pracowników przed negatywnymi konsekwencjami. Rolą pracodawcy jest w tym zakresie również uświadomienie pracowników jakie zachowania lub zaniechania nie będą tolerowane przez pracodawcę i jakie mogą ponieść konsekwencje jeśli dopuszczą się określonych naruszeń.
Warto mieć na względzie, że naruszenie podstawowego obowiązku pracownika jakim jest przestrzegania zasad współżycia społecznego, może w skrajnych przypadkach uzasadniać nawet rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Regulacje wewnątrzzakładowe
Pracodawca może wdrożyć we własnym zakresie tzw. kodeks etyczny i poinformować pracownika o jego obowiązkach związanych z przestrzeganiem zasad współżycie społecznego. Nie przy tym przeciwwskazań, aby zapoznać pracownika na piśmie z przyjętymi w zakładzie pracy zasadami etyki.
Jeśli w danej organizacji stosowana jest polityka antymobbingowa i antydyskryminacyjna można również w niej wskazać pewne wartości i normy, którymi na co dzień powinni się kierować pracownicy. Nie każde bowiem negatywne zachowanie będzie stanowiło mobbing lub dyskryminację, a może równie negatywnie wpływać na atmosferę pracy.
Jest to o tyle istotne, że w przypadku ewentualnego sporu sądowego podlega ocenie, czy pracodawca wywiązał się z obowiązku wpływania na kształtowanie tych zasad w zakładzie pracy w relacjach między pracodawcą a pracownikami oraz w stosunkach między pracownikami.
Podsumowanie
Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy jest istotnym elementem prawa pracy, który ma na celu utrzymanie harmonii i szacunku w relacjach międzyludzkich. Pracownicy powinni być świadomi, że ich zachowanie w miejscu pracy może mieć wpływ na atmosferę pracy, relacje z innymi pracownikami, co przekłada się m.in. na efektywność pracowników, ale także wizerunek pracodawcy. Znajomość i przestrzeganie zasad współżycia społecznego przez pracowników jest kluczowe dla utrzymania zdrowych relacji zawodowych i uniknięcia potencjalnych konfliktów w miejscu pracy.
W przypadku pytań lub wątpliwości w powyższym zakresie zachęcamy do kontaktu za kancelarią.
Autorka:
Maria Aleksiejak, Aplikantka radcowska