Kodeks pracy przewiduje szczególne uprawnienia dla kobiet w ciąży. Dla wielu pracodawców zrozumienie obowiązków wobec pracownic w ciąży jest kluczowe i pozwala zapewnić im z jednej strony bezpieczeństwo prawne, z drugiej strony wzmacnia pozytywny wizerunek i kulturę ich organizacji.
Do istotnych aspektów związanych z zatrudnianiem kobiet w ciąży należą:
- konieczność zapewnienia odpowiednich warunków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- szczególna ochrona stosunku pracy oraz
- czas pracy.
Niekiedy pracodawcy wykraczają jednak poza normy kodeksowe i oferują kobietom w ciąży dodatkowe benefity, co niewątpliwie sprzyja budowaniu przyjaznego środowiska pracy.
Czy można zatrudnić kobietę w ciąży?
Pracodawcy nierzadko zastanawiają się, czy mogą przyjąć do pracy kandydatkę w zaawansowanej ciąży – mając jednocześnie świadomość, że może być ona przez dłuższy czas nieobecna w pracy.
W tym zakresie należ mieć na względzie, że przepisy prawa nie zakazują zatrudniania kobiet w ciąży. Wręcz przeciwnie – niezatrudnienie obiektywnie najlepszej na dane stanowisko kandydatki z uwagi tylko na fakt, że jest ona w ciąży, mogłaby zostać uznane za dyskryminację. Pamiętajmy, że przepisy odnoszące się do dyskryminacji znajdują zastosowanie już na etapie rekrutacji.
Ochrona stosunku pracy
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, w okresie ciąży pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownicą, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu
Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. W takim przypadku konieczne jest ustalenie, czy w dniu, w którym umowa o pracę na czas określony miałaby ulec rozwiązaniu, upłynęło już co najmniej 85 dni, tj. 3 miesiące księżycowe + 1 dzień od dnia poczęcia.
Powyższej regulacji nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Jakich prac nie wolno powierzać kobietom w ciąży?
Kobiety w ciąży nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie lub przebieg ciąży.
Szczegóły w tym zakresie zostały zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią.
Czas pracy pracownic w ciąży
Pracownicy w ciąży nie wolno:
- zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej,
- bez zgody tej pracownicy delegować jej poza stałe miejsce pracy.
Co więcej, pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy w ciąży zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Od kiedy kobiecie w ciąży przysługują uprawnienia?
Zgodnie z Kodeksem pracy stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim. Oznacza to, że pracodawca powinien uwzględnić uprawnienia dla kobiety w ciąży od momentu przedstawienia stosowanego zaświadczenia lekarskiego.
Co jednak w sytuacji, kiedy pracownica z różnych przyczyn nie przedstawia takiego zaświadczenia? Zgodnie z orzecznictwem na pracodawcy ciąży obowiązek realizowania względem kobiety w ciąży uprawnień jej przysługujących, nawet jeśli ta nie przedstawiła stosowanego świadectwa lekarskiego, a ciąża jest zauważalna. Tym samym pracodawca widząc, że kobieta jest w ciąży, powinien realizować wobec niej m.in. wyżej wymienione przywileje, nawet jeśli nie otrzymał stosowanego zaświadczenia lekarskiego.
Podsumowanie
Polski ustawodawca przyznaje kobietom w ciąży szereg uprawnień, o których realizacji powinni pamiętać pracodawcy. Jako pozytywny trend wśród pracodawców należy ocenić dodatkowe wsparcie kobiet w ciąży, w zakresie wykraczającym poza normy prawne, takie jak np. wyprawki dla dzieci.
W przypadku pytań lub wątpliwości w tym zakresie zapraszamy do kontaktu z kancelarią.
Autorka:
Maria Aleksiejak, Aplikantka radcowska
