1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa o pracowniczych planach kapitałowych (PPK), wprowadzająca dobrowolny, prywatny system długotrwałego oszczędzania, wchodzący w skład tzw. trzeciego filaru polskiego systemu emerytalnego. PPK to system tworzony wspólnie przez pracownika, pracodawcę i państwo, nad którym nadzór sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Kto i jakich zasadach może korzystać z PPK? Jak wdrożyć go w firmie? I dlaczego warto, myśląc o nim w kontekście budowania wizerunku pracodawcy – rekrutacji i utrzymania pracowników.
Geneza PPK
Ideami przyświecającymi stworzeniu i wdrożeniu systemu PPK były:
- zachęcenie osób zatrudnionych do dodatkowego oszczędzania na cele emerytalne;
- zwiększenie bezpieczeństwa finansowego Polaków i miejsc pracy;
- pomnażanie prywatnych oszczędności emerytalnych osób zatrudnionych.
Mowa o osobach zatrudnionych – bo warto wspomnieć, że PPK dotyczy nie tylko osób związanych stosunkiem pracy, ale również osób:
- wykonujących pracę nakładczą,
- świadczących pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej;
- będących członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej.
Osoba zatrudniona może wypłacić swoje oszczędności w każdym czasie, jednak najkorzystniej jest sięgnąć po nie po ukończeniu 60. roku życia.
Implementacja programu w Polsce
System PPK wprowadzany był w czterech etapach:
- od 1 lipca 2019 r. do systemu dołączyły przedsiębiorstwa, które zatrudniały co najmniej 250 osób (I etap);
- od 1 stycznia 2020 r. do systemu dołączyły przedsiębiorstwa, które zatrudniały co najmniej 50 osób (II etap);
- od 1 lipca 2020 r. do systemu dołączyły przedsiębiorstwa, które zatrudniały co najmniej 20 osób (III etap);
- od 1 stycznia 2021 r. do systemu dołączyły przedsiębiorstwa, które zatrudniały mniej niż 20 osób oraz jednostki z sektora finansów publicznych (IV etap).
Obecnie do programu PPK zobowiązane są przystępować wszystkie organizacje zatrudniające spełniające wymogi ustawowe.
Wedle ustawy o PPK za podmioty zatrudniające zobowiązane do tworzenia PPK uważane są:
- pracodawcy, o których mowa w art. 3 kodeksu pracy
- nakładcy
- rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub spółdzielnie kółek rolniczych
- zleceniodawcy
- podmioty, w których działa rada nadzorcza, jeżeli ich członkowie są wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji.
Wyjątek stanowią tu:
- mikroprzędsiębiorcy, do których ustawa o PPK nie ma zastosowania, jeśli wszystkie osoby zatrudnione złożą im deklaracje o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK,
- osoby fizyczne zatrudniające w zakresie niezwiązanym z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą inne osoby fizyczne w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tych osób,
- pracodawcy, którzy w dniu, w którym zostają objęci przepisami ustawy o PPK, prowadzili PPE oraz odprowadzali składki do tego programu w wysokości co najmniej 3.5% wynagrodzenia, jeśli do PPE przystąpiło co najmniej 25% osób zatrudnionych.
Zasady uczestnictwa w programie PPK – obowiązek powszechności
Ustawa o PPK zakłada obowiązek powszechności, co znaczy, że każdy zatrudniony w wieku 18-55 lat zostaje co do zasady automatycznie zapisany do PPK przez swojego pracodawcę.
Warto pamiętać, że każda osoba zatrudniona, która dokonała rezygnacji z PPK, będzie ponownie automatycznie zapisywana do programu co 4 lata, zaczynając od 2023 r. Osoby zatrudnione mogą jednak w każdym momencie zrezygnować z udziału w planach kapitałowych. Również w tym zakresie pracodawcy zobowiązani są do podjęcia odpowiednich działań.
Wpłaty do PPK
W programie wyróżniamy cztery rodzaje wpłat:
- podstawową – dokonywaną miesięcznie zarówno przez osobę zatrudnioną jak i pracodawcę;
- dodatkową – dokonywaną dobrowolnie, jako dodatkowa kwota w określonej wysokości;
- powitalną – jednorazową wpłatę dokonywaną przez państwo;
- dopłatę roczną – wykonywaną przez państwo w związku z uczestnictwem w PPK w danym roku kalendarzowym.
Ile wynoszą wpłaty?
Wysokość wpłat do PPK kształtuje się następująco:
- osoba zatrudniona dokonuje comiesięcznie wpłaty podstawowej w wysokości 2% wynagrodzenia brutto oraz ewentualnej dodatkowej dobrowolnej i comiesięcznej wpłaty sięgającej maksymalnie 2%. Łącznie maksymalnie 4%;
- pracodawca dokonuje wpłaty podstawowej w wysokości 1,5% wynagrodzenia brutto oraz ewentualnej comiesięcznej wpłaty dodatkowej w maksymalnej wysokości do 2,5%. Łącznie maksymalnie 4%;
- państwo dokonuje jednorazowej wpłaty powitalnej w wysokości 250 zł oraz dopłaty corocznej w wysokości 240 zł.
Zgromadzone w PPK środki stanowią własność uczestnika programu, dlatego może on w dowolnym momencie wypłacić swoje oszczędności.
Najbardziej korzystna jest jednak sytuacja, jeśli uczestnik nie wypłaci tych środków przed 60 rokiem życia.
Zalety i wady udziału w programie
Zaletą jest to, że na saldo oszczędności składają się nie tylko wpłaty osób zatrudnionych, ale również dopłaty od państwa oraz pracodawcy. System stanowi motywację do regularnego oszczędzania. Oprócz powyższego, środki, które osoba zatrudniona gromadzi na swoim koncie stanowią własność prywatną, dzięki czemu zawsze może zrezygnować z udziału w programie.
Niestety tylko w określonych sytuacjach wypłacone środki będą stanowić sto procent zgromadzonego kapitału, co niewątpliwie stanowi wadę PPK. Ponadto, w przypadku niekorzystnej koniunktury zysk uczestnika PPK może być mniejszy niż przewidywano, a jego wysokość comiesięcznego wynagrodzenia zostaje obniżona.
Niezależnie od powyższego, środki zgromadzone na koncie PPK mogą stanowić poduszkę bezpieczeństwa dla najbliższych osoby zatrudnionej, gdyż zgromadzona kwota jest dziedziczona na zasadach ogólnych.
Podsumowanie
Pamiętajmy, że nawet jeśli nikt z osób zatrudnionych nie jest zainteresowany przystąpieniem do programu, istnieje obowiązek zawarcia umowy z instytucją finansową, umożliwiającą ich przystąpienie do programu w każdej chwili. Wyjątki od powyższego są nieliczne i dotyczą w głównej mierze mikroprzedsiębiorców, jednak i w tym zakresie pracodawcy muszą podjąć odpowiednie kroki.
Program PPK wdrażany jest z sukcesem od lat u klientów naszej Kancelarii. Nasze doświadczenie w tym zakresie pokazuje, że pracodawcy podejmujący we właściwym czasie działania w mniejszym stopniu narażają się na negatywne skutki zaniechań w tym zakresie. Opracowanie odpowiedniej dokumentacji oraz przedsięwzięcie właściwych działań wdrożeniowych to z pewnością klucz do sukcesu.
Autor:
Radosław Jastrzębski, Aplikant radcowski
