Na łamach naszego bloga bardzo często poruszamy tematykę związaną z różnorodnymi aspektami dyskryminacji oraz mobbingu, co tylko świadczy o tym, jak bardzo stały się one istotnymi zagadnieniami we współczesnym świecie oraz jak mocno zwiększa się potrzeba świadomości istnienia zagrożeń oraz sposobów ochrony przed nimi. Dzisiejszy wpis poświęcimy temu, co grozi pracownikowi, który dopuścił się wobec współpracownika zachowań mobbingowych.
Czym jest mobbing?
Polski ustawodawca określił w art. 943 §2 Kodeksu pracy definicję mobbingu, który to oznacza działania lub zachowania:
- dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi,
- polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika,
- wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
- powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Definicja ta ma zatem bardzo szeroki zakres, który pozwala na rozpatrywanie poszczególnych zachowań pracownika bądź pracodawcy pod kątem spełnienia znamion mobbingu.
Kto może odpowiadać za zjawisko mobbingu w miejscu pracy?
Co do zasady to pracodawca jest podmiotem odpowiedzialnym za wystąpienie mobbingu w miejscu pracy, gdyż zgodnie z art. 943 §1 Kodeksu pracy jest on obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. Jednakże nie jest wykluczona odpowiedzialność pracownika za spowodowanie szkody po stronie pracodawcy, który będzie musiał wypłacić mobbingowanemu pracownikowi zadośćuczynienie bądź odszkodowanie zgodnie z §3 bądź §4 wspomnianego przepisu.
Zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach Kodeksu pracy.
Powyższe oznacza, iż pracodawca – w określonych okolicznościach – może domagać się od mobbującego pracownika kwoty wypłaconej pracownikowi, który doświadczył mobbingu. Warunkiem takiego roszczenia jest jednakże wykazanie przez pracodawcę, że dołożył on należytej staranności przy wprowadzaniu zasad antymobbingowych w miejscu pracy, co nierzadko może okazać się trudnym zadaniem.
Poza tym pracownik-mobber ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa swojego działania lub zaniechania, a to pracodawca – jako podmiot odpowiedzialny za zapobieganie mobbingowi – zobowiązany jest wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Inne rodzaje odpowiedzialności
Nie jest wykluczone, iż pracownik-mobber będzie ponosił odpowiedzialność karną bądź dyscyplinarną za stosowanie mobbingu wobec współpracownika. Zgodnie z Kodeksem karnym złośliwe wykonywanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych lub uporczywe naruszanie praw pracownika podlega odpowiedzialności karnej.
Pracownik może również podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej w miejscu pracy, na podstawie Kodeksu pracy. Do potencjalnych konsekwencji wobec pracownika-mobbera wskutek stosowania przez niego zachowań mobbingowych należą m.in.:
- kara upomnienia,
- kara nagany,
- możliwość wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi-mobberowi.
Podsumowanie
Mobbing to nie tylko naruszenie prawa pracy, ale również działanie, które może poważnie zaszkodzić zdrowiu psychicznemu osoby mobbingowanej. Dlatego warto promować kulturę pracy opartą na szacunku, współpracy i równości. Aby zapobiegać mobbingowi i eliminować go z miejsca pracy, pracodawcy powinni podejmować odpowiednie działania, takie jak edukacja pracowników na temat mobbingu, tworzenie procedur rozwiązywania konfliktów, oraz aktywne reagowanie na sygnały o przypadkach mobbingu. Pracownicy z kolei powinni być świadomi swoich praw i obowiązków oraz zgłaszać wszelkie przypadki mobbingu swoim przełożonym lub służbom odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy.
Autor:
Mateusz Turowski, Aplikant radcowski
