Umowa o pracę: Klucz do stabilności i bezpieczeństwa zatrudnienia

Umowa o pracę jest zazwyczaj pierwszym dokumentem podpisywanym przez nowo zatrudnionego pracownika. Może ona wywrzeć na pracowniku pozytywne albo negatywne wrażenie. Co powinna zawierać umowa o pracę? W jakiej formie powinna zostać zwarta? Czy jej objętość ma znaczenie?

W niniejszym artykule przyjrzymy się formom zawierania umów o pracę, ich kluczowym elementom oraz praktycznym wskazówkom ich zawarcia.

Co powinna zawierać umowa o pracę?

Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę określa:

• strony umowy,
• adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną nieposiadającego siedziby – adres zamieszkania,
• rodzaj umowy,
• datę jej zawarcia oraz
• warunki pracy i płacy.

Ponadto w przypadku umowy na czas określony i umowy na okres próbny należy wskazać w szczególności okres jej trwania lub dzień jej zakończenia.

Pod pojęciem „warunki pracy” należy rozumieć m.in. rodzaj pracy, miejsce lub miejsca wykonywania pracy, wynagrodzenie ze wskazaniem jego składników, wymiar czasu pracy oraz dzień rozpoczęcia pracy.

Ustalając warunki pracy należy pamiętać o zasadzie równego traktowania, a ponadto o prawie do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o tej samej wartości. Jest to szczególnie istotne w zakresie minimalizacji ryzyka przyszłych roszczeń pracowników związanych z dyskryminacją.

Forma zawarcia umowy o pracę

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeśli jednak nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia odnośnie stron umowy, jej rodzaju i warunków.

Czy to oznacza, że umowa o pracę zwarta bez formy pisemnej jest nieważna? Nie, niezachowanie formy pisemnej nie skutkuje nieważnością umowy.

Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 281 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone karą grzywny.

Objętość umowy o pracę – czy ma znaczenie?

Przepisy prawne nie określają minimalnej ani maksymalnej objętości umowy o pracę. Na rynku pracy występują zarówno jednostronicowe umowy o pracę, jak i takie, które mogą liczyć nawet kilkadziesiąt stron.

Czy to oznacza, że krótka umowa o pracę jest gorsza? Nie, umowa o pracę ma relatywnie niewiele elementów obowiązkowych i wcale nie musi być długa, ale powinna być dostosowana do potrzeb stron, stanowiska pracy zajmowanego przez pracownika, warunków jego pracy i ewentualnych ryzyk prawno-gospodarczych związanych z zatrudnieniem. Umowa o pracę z pewnością powinna zawierać regulacje „szyte na miarę” danej branży oraz rodzaju pracy.

O czym warto pamiętać?

W naszej praktyce prawa pracy najczęstszymi kwestiami, które nurtują pracodawców są:

• Termin rozpoczęcia pracy – jeżeli termin rozpoczęcia pracy został w umowie określony, to stosunek pracy powstaje w określonej dacie niezależnie od tego, czy pracownik przystąpi do wykonywania pracy.
• Rodzaj pracy – strony mogą określić rodzaj pracy w sposób ogólny, pozostawiają pracodawcy – w ramach uprawnień kierowniczych – uszczegółowienie zakresu obowiązków pracownika na przykład w formie załącznika do umowy o pracę.
• Czas pracy – umowa musi określać wymiar czasu pracy. Nie ma jednak przeszkód, aby ustalić w niej także kwestię organizacji pracy, tj. system lub rozkład czasu pracy.
• Miejsce wykonywania pracy – musi być powiązane z rodzajem pracy. Strony mają co prawda swobodę w ustalaniu miejsca świadczenia pracy i mogą go ukształtować tak, by obejmowało ono pewien obszar geograficzny, a nie jedynie konkretny, stały punkt. Należy jednak każdorazowo pamiętać o tym, że miejsce pracy wskazane w umowie o pracę musi odpowiadać faktycznemu miejscu pracy pracownika. Miejsce pracy ma przy tym szczególne znaczenie choćby w kontekście podróży służbowych..
• Wynagrodzenie pracownika – pracodawcy powinni pamiętać o zasadzie niedyskryminowania przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia. Dla pracowników wykonujących jednakową pracę, każdorazowe różnicowanie wysokości wynagrodzenia powinno być uzasadnione obiektywni powodami.

Podsumowując, umowa o pracę jest kluczowym dokumentem na początku każdego zatrudnienia. Choć jej forma i objętość mogą się różnić, ważne jest, aby była klarowna i dopasowana do potrzeb obu stron. Dbałość o szczegóły umowy nie tylko zabezpiecza prawa pracodawcy, ale także wpływa na pozytywne relacje z pracownikami, co jest fundamentem efektywnej współpracy.

W razie pytań lub wątpliwości w powyższym zakresie zachęcamy do kontaktu z kancelarią.

Autorka:
Maria Aleksiejak, Aplikantka radcowska