Polska i europejska transformacja energetyczna stanowi szansę na dynamiczny rozwój branży wiatrowej. Przedsiębiorcy planujący nowe inwestycje powinni być świadomi nowych trendów wynikających zarówno ze zmian w otoczeniu regulacyjnym, jak i z kształtujących się, nowych modeli biznesowych. W niniejszym artykule omawiamy pokrótce co się dzieje w polskiej energetyce wiatrowej.
Wytwarzanie zielonego wodoru z energii wiatrowej
Do 2050 r. Unia Europejska chce przeznaczyć nawet 470 mld euro z różnych źródeł finansowania na realizację projektów wodorowych. Działania związane z opracowaniem i wdrażaniem rozwiązań pozwalających na wytwarzanie, magazynowanie, transport i wykorzystanie wodoru stanowią jeden z filarów Europejskiego Zielonego Ładu. W Polsce Ministerstwo Klimatu i Środowiska skierowało do prac legislacyjnych projekt nowelizacji prawa energetycznego oraz niektórych innych ustaw, której celem jest stworzenie ram regulacyjnych funkcjonowania rynku wodoru w Polsce.
Polska jest jednym z czołowych globalnych producentów wodoru z roczną produkcją ok. 1 mln ton. Jednakże, niemal cała jego krajowa produkcja pochodzi ze źródeł konwencjonalnych (tzw. szary i niebeski wodór). Światowym megatrendem staje się promocja produkcji wodoru z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, przy użyciu elektrolizy (tzw. zielony wodór).
Powszechnie wskazuje się na ogromny potencjał synergii energetyki wiatrowej i produkcji wodoru. Zielony wodór jest bowiem sposobem na zmagazynowanie nadwyżki energii elektrycznej, wyprodukowanej przez farmy wiatrowe, którą można następnie wykorzystać w momencie zwiększonego zapotrzebowania na energię w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Produkcja zielonego wodoru coraz częściej wymieniana jest jako element kluczowy dla wsparcia rozwoju OZE i umożliwienia długofalowej dekarbonizacji polskiej gospodarki.
Odblokowanie polskiej energetyki wiatrowej na lądzie
Na posiedzeniu 9 marca 2023 r. Sejm RP przyjął długo oczekiwaną nowelizację ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (dalej: ustawa odległościowa, ustawa H10). Prace nad nowelizacją trwały od początku 2020 r., a o ich przebiegu informowaliśmy Państwa w szeregu artykułów (m.in. Projekt nowelizacji ustawy 10H przyjęty przez rząd, Prace nad nowelizacją ustawy odległościowej nadal trwają, Nowelizacja ustawy odległościowej jako szansa dla zielonej energii).
Ustawa odległościowa nie przewidywała dotychczas wyjątków od regulacji 10H, co spotkało się z krytyką ze strony inwestorów. Mimo pierwotnego celu ustawy odległościowej, którym było uporządkowanie gospodarki przestrzennej w zakresie inwestycji w energetykę wiatrową, przyjęcie regulacji 10H doprowadziło do gwałtownego spadku rocznych przyrostów mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych oraz prawie całkowitego zahamowania budowy nowych projektów w zakresie farm wiatrowych.
Odpowiedzią ustawodawcy na negatywne skutki wywołane wprowadzeniem regulacji 10H jest umożliwienie gminom podjęcia decyzji, w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o zastosowaniu mniejszej minimalnej odległości instalacji wiatrowych od budynków mieszkalnych niż wynika to z regulacji 10H. Przy czym, odległość ta nie może być mniejsza niż 700 metrów.
Corporate Power Purchase Agreements (cPPA)
Umowy typu Power Purchase Agreement (PPA), a w szczególności corporate Power Purchase Agreements (cPPA), tj. umowy zawierane bezpośrednio pomiędzy wytwórcami energii oraz odbiorcami końcowymi poza giełdami towarowymi, są coraz częściej obserwowanym zjawiskiem nie tylko na świecie, lecz również w Polsce. cPPA to coraz bardziej powszechny sposób kontraktowania energii przez odbiorców, gwarantujący im stałą cenę energii przez cały czas trwania umowy.
cPPA stanowią narzędzie umożliwiające redukcję kosztów zakupu energii elektrycznej oraz realizację coraz bardziej zyskujących na znaczeniu celów w zakresie zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie. Warto wskazać, iż umowy typu cPPA umożliwiają odbiorcom dostęp do tańszej energii z OZE – czy to poprzez zakup energii po niższych cenach na podstawie cPPA z dostawą fizyczną, czy to w drodze rozliczeń realizowanych na podstawie tzw. wirtualnego cPPA, w ramach którego wytwórca wypłaca odbiorcy nadwyżkę ceny rynkowej ponad założony w umowie poziom ceny (tzw. strike price). W każdym z tych przypadków odbiorca może pozyskać gwarancje pochodzenia na potrzeby wykazania obniżenia śladu węglowego prowadzonej działalności.
Umowy typu cPPA stają się powoli codziennością w przypadku instalacji wiatrowych na lądzie. W przypadku instalacji wiatrowych na morzu nadal stanowią one nowość nie tylko na polskim rynku, lecz także w przypadku instalacji offshore na świecie. Na zalety kontraktów cPPA wskazuje m.in. Komisja Europejska, która kładzie nacisk na promocję tego rodzaju umów w opublikowanej 14 marca 2023 r. propozycji rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenia (UE) 2019/943 i (UE) 2019/942 oraz dyrektyw (UE) 2018/2001 i (UE) 2019/944 w celu usprawnienia ram unijnego rynku energii elektrycznej. Propozycja Komisji zakłada zobowiązanie państw członkowskich UE do wprowadzenia takich zmian regulacji, które ułatwią zawieranie powszechne kontraktów typu cPPA.
Podsumowanie
Spodziewanym i oczekiwanym skutkiem liberalizacji regulacji 10H jest ożywienie branży i zakończenie trwającego od 2016 r. faktycznego zastoju w rozwoju polskiej energetyki wiatrowej na lądzie. Przedsiębiorcy planujący nowe inwestycje powinni uwzględnić nowe rozwiązania technologiczne, takie jak możliwość magazynowania nadwyżek wyprodukowanej energii w formie zielonego wodoru. Jednocześnie świadomość dostępnych rozwiązań prawnych, takich jak kontrakty typu cPPA, powinny pomóc w racjonalnym kształtowaniu modeli biznesowych nowych inwestycji wiatrowych.
Zachęcamy Państwa do kontaktu z ekspertami naszej Kancelarii w celu znalezienia optymalnych dla Państwa rozwiązań prawnych, pozwalających na pełne wykorzystanie szans kreowanych przez najnowsze trendy biznesowo-regulacyjne w branży wiatrowej.
Autorzy:
Norbert Czerniak, Prawnik
Karolina Barałkiewicz-Sokal, Radczyni prawna